RADIUS presenteert met genoegen A HEAVY HALO, een solotentoonstelling van Oscar Santillán. Onder de noemer van studio ANTIMUNDO, die zijn artistieke activiteiten en het meer-dan-menselijke netwerk waarmee hij samenwerkt omvat, onderzoekt en heroverweegt Oscar Santillán materiële, talige en technologische entiteiten en relaties bij de vorming van wereldbeelden. Met behulp van kunstmatige intelligentie, kennis uit de Andes, cybernetica en sciencefiction past Santillán een veelheid aan filosofische en materiële kennis toe op een politieke ecologie van bestaansvormen. Het werk van Santillán, door transhistorisch en transdisciplinair onderzoek gedreven, wordt ingezet als middel om ons bewustzijn van de diverse verstrengelingen tussen natuur en cultuur binnen verschillende tijdsgewrichten, lichamen en technologieën te vergroten. De tentoonstelling A HEAVY HALO presenteert zowel bestaand als nieuw werk, waarbij materiële registers, kennis en wetenschap als interfaces op de wereld worden verkend. 

De hedendaagse antropologie maakt een zogenaamde ‘ontologische omslag’ door. Door de confrontatie met immer in omvang toenemende ecologische crises benadrukken vooraanstaande auteurs als Marilyn Starthern, Bruno Latour, Philippe Descola, Eduardo Vieiros de Castro, Marisol de la Cadena en Tim Ingold de noodzaak om de ontologie, kennis en gebruiken van de diverse inheemse volkeren op deze wereld te omarmen. Het Europese verlichte moderne wereldbeeld is ongeschikt gebleken om met de kritieke toestand van de Aarde om te gaan, precies omdat de intellectuele basis van de Verlichting gebaseerd is op een uitbuitende relatie met de Aarde. Na de Europese wetenschappelijke revolutie in de 16e en 17e eeuw stond de eenzijdige opvatting dat natuur moest worden ontdaan van mythische connotaties en moest worden beheerd centraal in de natuurwetenschappen. Later was dit ook van toepassing op het terrein van ecologie. Dit leidde tot een eendimensionaal perspectief op de natuur en de kosmos, die uitsluitend konden functioneren dankzij een reeks van biologische, fysische en chemische mechanismen die met rationele, mensgerichte methoden konden worden onthuld. De ontkoppeling van de mens van andere levende wezens en de fysieke omgeving, evenals de herpositionering van de mens als externe waarnemer en meester van de wereld, werd gezien als een teken van vooruitgang voor de mensheid en veroorzaakte de scheiding tussen natuur en cultuur.

De filosofische en materiële breuk tussen natuur en cultuur in Europa, en de gedwongen invoering ervan in andere gebieden via het kolonialisme, heeft geleid tot wat de socioloog John Law de one-world world noemt: een wereld die zichzelf het recht heeft toegekend om alle andere werelden te assimileren en, door zichzelf als exclusief te profileren, de mogelijkheden opheft voor wat buiten haar grenzen ligt. Om weerstand te bieden aan deze one-world world is het van groot belang dat het idee van een pluriversum wordt omarmd. Aan de hand van de definitie van pluriversum die antropoloog Marisol de la Cadena geeft, kunnen we de artistieke praktijk van Oscar Santillán begrijpen. Zij omschrijft het pluriversum als een wereld die ruimte maakt voor vele werelden, waarin erkend wordt dat er oneindig veel verschillende praktijken, soorten kennis, cultuur, ervaringen en levensvormen naast elkaar kunnen bestaan.

Filosoof Yuk Hui stelt dat de Aarde en de kosmos zijn omgevormd tot een enorm technologisch systeem, dat het resultaat is van een breuk tussen natuur en cultuur als gevolg van de moderniteit. Echter is technologie antropologisch gezien niet universeel, omdat technologie zowel mogelijk wordt gemaakt als beperkt wordt door bepaalde kosmologieën. Als gevolg hiervan “[…] bestaat er niet één technologie, maar eerder meerdere kosmotechnieken […]”. Dat wil zeggen: de opvatting van de kosmos en de moraal door middel van technologie. In lijn met het werk van Hui herinnert Oscar Santillán ons eraan dat we, teneinde onze kosmologische overleveringen over de Aarde te herzien, aandacht moeten besteden aan de technologieën die deze mogelijk maken.

Het werk van Oscar Santillán in zijn studio Antimundo bestaat uit een complexe herijking van de talen van de ecologie, naar een begrip van wederkerigheid en relatie tussen menselijke en niet-menselijke wezens. Het werk van Santillán wordt gekenmerkt door een diepgaande interesse in de geschiedenis en ontwikkeling van zowel oude als hedendaagse technologieën, en biedt een fascinerende benadering van het vermogen van kunst om het scheppen van werelden te begrijpen en te beoefenen. Zoals hij het zelf omschrijft, besteedt studio Antimundo aandacht aan datgene wat groeit in de periferie van onze normatieve realiteiten, geschiedenissen, beschavingen, moderniteiten en toekomsten. Om realiteiten te identificeren en te genereren die niet passen in de one-world world, neemt Santillán zijn toevlucht tot instrumenten en denkbeelden die buiten het westerse paradigma vallen. 

De tentoonstelling A HEAVY HALO biedt verschillende ingangen om na te denken over de manieren waarop wij het kunstmatige en het organische met elkaar verstrengelen, met in het achterhoofd de ecologische veranderingen die dringend nodig zijn om een duurzame meer-dan-menselijke toekomst te verwezenlijken. A HEAVY HALO schuwt het eurocentrische en het denken in scheidingen, en is een verhelderende verkenning van de marges van kennisproductie en betekenisgeving die kenmerkend zijn voor de werkwijze van Santillán. 

Download tentoonstellingsbrochure